„Er zijn geen slechte planten, geen slechte mensen, enkel slechte kwekers”, Victor Hugo
Bron: film Les Misérables 2020
Als we zaaigoed op een gelijk moment uitstrooien en laten ontkiemen onder exact dezelfde omstandigheid; zelfs dan is er sprake van ongelijkheid. Alles wat leeft is uniek.
De crisis vergroot ongelijkheid
Publicaties, zoals die van Kim Putters van het Sociaal Plan Bureau (18-05) en Aleid Truijens in de Volkskrant (19-05) geven op schrijnende wijze aan hoe door de Corona-crisis kansenongelijkheid toeneemt. Het baart ons zorgen. We herkennen de heftige omstandigheden, de verdrietige gezinssituaties en de armoede binnen bepaalde wijken. Scholen met deze doelgroepen vragen juist nu om de beste en meest bevlogen leerkrachten. Onze persoonlijke ervaringen vertellen hoe inspirerend het werken met deze doelgroep is. Je krijgt er ongelooflijk veel energie van en je kunt ècht het verschil maken. Stap voor stap. Dag na dag.
Slechte omstandigheden bestaan, slechte kinderen NIET
Kinderen bij wie de kansenongelijkheid tijdens de crisis is toegenomen, wonen veelal in een wijk met een (beslist niet altijd terecht) negatief imago. We zijn geen naïevelingen. Probleemwijken bestaan, absoluut. Maar ze ontstaan niet door kinderen. Tuurlijk, ook wij hebben ze ontmoet de kinderen uit de bovenbouw die met ballonnetjes lachgas experimenteren, meehuppelen met de “gang” tieners uit de wijk en van knokpartijtjes houden. Zorgelijk, uiteraard. Echter op een basisschool vaak maximaal op 1 hand te tellen. Kinderen vanuit het primair onderwijs maken een buurt niet onprettig of onveilig. Wie dat verhaal vertelt, verkoopt fabeltjes. Het is slechts een handjevol dat meeloopt. En als dat gebeurt, maakt ze dat bovenal slachtoffer en geen dader. Slachtoffer van een groot maatschappelijk probleem.
Wij hebben in de Krachtwijken (zoals we deze wijken liever benoemen) vooral kinderen ontmoet barstend van de mooie eigenschappen en talenten. Gastvrij, ondernemend, nieuwsgierig, spontaan en (wat een rijkdom) vaak tweetalig. Er ligt voor ons een gezamenlijke opdracht: kansengelijkheid. Het onderwijs heeft hierin een sleutelrol.
Wat denk je dat het doet met gezinnen, als er continu negatief en vanuit achterstand gesproken wordt over de wijk/situatie waarin zij bestaan?
Het is maar door welke bril je wil kijken. Een wijk is nooit helemaal “slecht”. Dat zou betekenen dat er alleen maar slechte mensen wonen. Iets wat ver van de waarheid ligt. School maakt deel uit van de wijk. Belangrijk de kracht van de wijk ook in school in beeld te brengen.
Het is een grote meerwaarde als onderwijsteams de buurt te (ver)kennen en er onderwijskansen in te zien. Met ons volgende blog publiceren wij daar een praktijkvoorbeeld van.
Meesterschap is denken in kansen
“Deze doelgroep is lastig / de onveilige buurt maakt ze crimineel /
dat zijn ze niet gewend / dat kunnen ons kinderen niet.”
De buitenwereld duwt kinderen en jongeren in het stigma: ”Je woont in een probleemwijk dus je bent/hebt een probleem”. Ze erven een negatief zelfbeeld en lage toekomstverwachtingen van de omgeving. We moeten af van vooroordeel en cynisme. Negatief verwachtingsmanagement binnen het onderwijs zien te voorkomen. Er ligt een grote kans binnen het onderwijs om het negatieve zelfbeeld van deze kinderen te keren. Vanuit positief realisme. Waarbij we niet denken in achterstanden maar in KANSEN.
Kinderen met een ongelijk vertrekpunt verdienen leerkrachten die hen niet alleen een sterke basis aan kennis geven, maar vooral ervaringen creëren die hen zicht geeft op hun mogelijkheden, talenten en keuzes. Deze kinderen vragen om toekomstperspectief. Om waarachtige aandacht: zie je mij, zie je wat ik kan en zie wat ik wil leren? Zij hebben een onderwijsomgeving nodig die zorgt voor succeservaringen. Succeservaringen die hen het zelfvertrouwen geeft om zich verder te ontwikkelen. Eigenlijk vragen ze: “Geloof je in mij?”
Een absolute aanrader is het verhaal van leraar Jorg Kruit ‘Als thuis wegvalt’ (bron platform Leraar.nl). Lees over zijn passie voor zijn werk en zijn oprechte aandacht voor het welbevinden van zijn leerlingen.
Onze kinderen hebben vaak wel een huis maar geen thuis. Ze missen hun vaste honk en dagritme.
Mijn oud-directeur zei altijd: ‘Als je je leerlingen per dag vijf minuten aandacht geeft, is dat is de meeste gevallen al vijf keer zoveel dan dat ze thuis krijgen.
Op onze school hebben we een doelgroep die in de volksmond ‘kansarm’ wordt genoemd. Het is een geweldige doelgroep, als je ze kan raken. Want dat is wat we doen: echt in leerlingen geloven en hen vertrouwen geven.
Onderwijs met Toekomstmuziek
Wij geloven er sterk in dat kinderen alles kunnen leren en ontwikkelen, wanneer wij ons onderwijs bewust en in een rijke leeromgeving aanbieden, passend bij de schoolpopulatie. Onderwijs is geen methodische opeenstapeling. Onderwijs is maatwerk. “Wat hebben onze leerlingen en wat heeft onze schoolomgeving nodig?”, zijn de vragen die je als team elke dag moet stellen.
Deze crisistijd roept om ambitieuze leerkrachten met een groot hart voor een leerlingenpopulatie bij wie de kansen niet voor het oprapen liggen. Teamplayers met een positieve instelling, die zelf nooit zijn uitgeleerd en hun didactische en pedagogische kwaliteiten blijven ontwikkelen èn (!) delen. Zoals juf Els, die, vol geloof in haar leerlingen in een Krachtwijk, elke dag haar mouwen opstroopt vanuit haar motto:
“Bij mij komt elke dag elk kind opnieuw binnen.”
Ter inspiratie
- “Tegen alle verwachtingen in bedenkt een dertienjarige jongen in Malawi een onconventionele manier om zijn familie en dorp te redden van hongersnood”, Netflix presenteert de indrukwekkende en waargebeurde film: ‘The boy who harnassed the wind‘. Bekijk hier de Trailer. Ook uitgegeven als boek.
- Met de titel van het boek ‘De meeste mensen deugen‘ toont Rutger Bregman aan wat zijn onderzoek heeft opgeleverd: de meeste mensen deugen, inderdaad. Een boek om regelmatig even op te pakken.
Eerdere publicaties tijdens de Corona-crisis
Julee Namaste, Hallo, hoe gaat het met je?
Wie nooit iets stout doet, doet ook nooit iets goed
2020 Tekst Simone Leereveld
Copyright Talentenportfolio
